🧠 مولتیپل اسکلروزیس (MS)( بیماری  ام اس )

Multiple Sclerosis

📘 توضیح کلی

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی مزمن سیستم عصبی مرکزی است که در آن سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین (پوشش محافظ فیبرهای عصبی در مغز و نخاع) حمله می‌کند. این آسیب باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی می‌شود و علائم متنوعی از ضعف عضلانی تا مشکلات بینایی و شناختی ایجاد می‌کند. بیماری معمولاً با دوره‌های عود و بهبود (Relapsing-Remitting) آغاز می‌شود و می‌تواند به فرم پیشرونده تبدیل شود.

🌍 همه‌گیرشناسی

• حدود ۲.۸ میلیون نفر در جهان مبتلا به MS هستند.
• شیوع بیشتر در زنان (نسبت ۲ به ۱).
• شروع بیماری معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی.
• در ایران، شیوع MS در حال افزایش است و تهران یکی از مناطق با شیوع بالاتر گزارش شده.
• عوامل خطر: سابقه خانوادگی، کمبود ویتامین D، زندگی در عرض‌های جغرافیایی بالاتر.

⚠️ علائم بالینی

• تاری دید یا دوبینی  (Optic neuritis) .
• ضعف یا بی‌حسی اندام‌ها.
• اختلال تعادل و راه‌رفتن.
• خستگی شدید.
• اسپاسم یا سفتی عضلات.
• مشکلات شناختی (تمرکز، حافظه).
• اختلالات مثانه و روده.

🧪 علت‌های بروز بیماری

• واکنش خودایمنی علیه میلین.
• عوامل ژنتیکی  (HLA-DRB1) .
• عوامل محیطی : کمبود ویتامین D، عفونت‌های ویروسی  (EBV) .
• عوامل سبک زندگی : سیگار، استرس.

🛡️ راه‌های پیشگیری

• پیشگیری کامل ممکن نیست، اما:   
  • مصرف کافی ویتامین  D .
  • اجتناب از سیگار.
  • فعالیت بدنی منظم.
  • مدیریت استرس.
  • پایش افراد پرخطر (سابقه خانوادگی).

🔬 نحوه تشخیص بیماری و آزمایش های تشخیصی

💊 درمان بیماری

• داروهای تعدیل‌کننده بیماری  (DMTs) :
  • اینترفرون بتا.
  • گلاتیرامر استات.
  • فینگولیمود، ناتالیزوماب، اوکرلیزوماب.
• درمان حملات حاد:
  • کورتیکواستروئیدها (متیل‌پردنیزولون).
• درمان علامتی:
  • داروهای ضداسپاسم، ضدافسردگی، درمان اختلالات مثانه.
• توانبخشی:
  • فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی.

⚠️ عوارض و پیش‌آگهی

• ناتوانی حرکتی و وابستگی به ویلچر در مراحل پیشرفته.
• مشکلات شناختی و افسردگی.
• افزایش خطر عفونت‌ها به‌دلیل درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی.
• پیش‌آگهی : بیماری مزمن و پیشرونده است، اما درمان‌های جدید می‌توانند سرعت پیشرفت را کاهش دهند.