سندرم متابولیک / چاقی
Metabolic Syndrome / Obesity
📘 توضیح کلی
سندرم متابولیک مجموعهای از شرایط است که خطر ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی و دیابت نوع ۲ را افزایش میدهد. این شرایط شامل چاقی شکمی، فشار خون بالا، قند خون بالا، تریگلیسرید بالا و کاهش HDL است. چاقی (بهویژه چاقی شکمی) نقش کلیدی در ایجاد این سندرم دارد.
🌍 همهگیرشناسی
- حدود ۲۰ تا ۳۰٪ جمعیت بزرگسال جهان مبتلا به سندرم متابولیک هستند.
- شیوع در ایران نیز بالاست، بهویژه در شهرهای بزرگ بهدلیل سبک زندگی کمتحرک و رژیم غذایی پرکالری.
- شیوع بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال، اما در جوانان نیز در حال افزایش است.
- زنان پس از یائسگی و مردان میانسال در معرض خطر بالاتر قرار دارند.
⚠️ علائم بالینی
- افزایش دور کمر (چاقی شکمی).
- فشار خون بالا.
- قند خون ناشتا بالا.
- سطح بالای تریگلیسرید.
- سطح پایین HDL (کلسترول خوب).
- اغلب بدون علائم واضح تا بروز عوارض (دیابت، بیماری قلبی).
🧪 علتهای بروز بیماری
- سبک زندگی کمتحرک.
- رژیم غذایی پرچرب و پرکالری.
- مقاومت به انسولین.
- عوامل ژنتیکی.
- استرس مزمن و کمخوابی.
🛡️ راههای پیشگیری
- فعالیت بدنی منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته).
- رژیم غذایی سالم (سبزیجات، میوه، غلات کامل، کاهش مصرف قند و چربی).
- کنترل وزن و کاهش دور کمر.
- ترک سیگار و کاهش مصرف الکل.
- مدیریت استرس و خواب کافی.
🔬 نحوه تشخیص بیماری و آزمایش های تشخیصی
|
معیار |
آستانه |
|
دور کمر |
>102 cm در مردان، >88 cm در زنان |
|
فشار خون |
≥130/85 mmHg |
|
قند خون ناشتا |
≥100 mg/dL |
|
تریگلیسرید |
≥150 mg/dL |
|
HDL |
<40 mg/dL در مردان، <50 mg/dL در زنان |
تشخیص سندرم متابولیک : وجود ۳ معیار یا بیشتر.
💊 درمان بیماری
- اصلاح سبک زندگی : مهمترین درمان.
- داروها:
- داروهای ضد فشار خون.
- داروهای کاهش قند خون (متفورمین).
- داروهای کاهش چربی خون (استاتینها، فیبراتها).
- جراحی چاقی (Bariatric surgery) : در موارد چاقی شدید مقاوم به درمان.
⚠️ عوارض و پیشآگهی
- دیابت نوع ۲.
- بیماریهای قلبی - عروقی (سکته قلبی، سکته مغزی).
- کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) .
- سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) در زنان.
- پیشآگهی : با اصلاح سبک زندگی قابل کنترل است، اما بدون درمان خطر مرگومیر بالا دارد.