سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

Irritable Bowel Syndrome

📘 توضیح کلی

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک اختلال عملکردی مزمن دستگاه گوارش است که با درد شکمی، نفخ و تغییر در اجابت مزاج (اسهال یا یبوست) مشخص می‌شود. برخلاف بیماری التهابی روده (IBD)، در IBS التهاب یا آسیب ساختاری وجود ندارد، اما علائم می‌توانند کیفیت زندگی بیمار را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهند. این بیماری معمولاً با استرس، رژیم غذایی و عوامل روانی تشدید می‌شود.

🌍 همه‌گیرشناسی

• حدود ۱۰ تا ۱۵٪ جمعیت جهان علائم IBS دارند.
• شیوع بیشتر در زنان نسبت به مردان.
• شروع بیماری معمولاً در سنین جوانی و میانسالی.
• در ایران نیز یکی از شایع‌ترین اختلالات گوارشی محسوب می‌شود.

⚠️ علائم بالینی

• درد یا کرامپ شکمی که پس از دفع مدفوع کاهش می‌یابد.
• تغییر در اجابت مزاج : اسهال غالب، یبوست غالب یا ترکیبی.
• نفخ و احساس پری شکم.
• وجود مخاط در مدفوع.
• علائم خارج‌گوارشی : اضطراب، افسردگی، خستگی.

🧪 علت‌های بروز بیماری

• اختلال در حرکات روده (Motility) .
• حساسیت بیش‌ازحد احشایی (Visceral hypersensitivity) .
• عوامل روانی:  استرس، اضطراب، افسردگی.
• تغییر در میکروبیوم روده.
• عوامل غذایی :  غذاهای پرچرب، کافئین، الکل، شیرین‌کننده‌های مصنوعی.

🛡️ راه‌های پیشگیری

• مدیریت استرس و اضطراب.
• رژیم غذایی متعادل و پر فیبر.
• اجتناب از غذاهای محرک (کافئین، الکل، غذاهای پرچرب).
• فعالیت بدنی منظم.
• خواب کافی.

🔬 نحوه تشخیص بیماری و آزمایش های تشخیصی

💊 درمان بیماری

• اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی:
  •  رژیم کم‌FODMAP  (کاهش قندهای قابل تخمیر).
  • افزایش فیبر در یبوست غالب.
  • اجتناب از غذاهای محرک.
• داروها:
  • ضداسپاسم‌ها (مثل دی‌سیکلومین).
  • ملین‌ها در یبوست غالب.
  • داروهای ضداسهال (لوپرامید).
  • داروهای تنظیم‌کننده سروتونین (مثل آلوسترون در موارد خاص).
  • پروبیوتیک‌ها برای بهبود میکروبیوم.
  • داروهای ضدافسردگی SSRI یا TCA در موارد همراه با اضطراب و افسردگی.

⚠️ عوارض و پیش‌آگهی

• IBS  بیماری خوش‌خیم است و باعث سرطان یا آسیب ساختاری نمی‌شود.
• کیفیت زندگی بیماران ممکن است کاهش یابد.
• پیش‌آگهی : با مدیریت مناسب، علائم قابل کنترل هستند اما بیماری مزمن است.