بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
Chronic Obstructive Pulmonary Disease
📘 توضیح کلی
بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یک اختلال پیشرونده و مزمن است که با انسداد جریان هوای بازدمی مشخص میشود. این بیماری معمولاً ناشی از سیگار کشیدن طولانیمدت یا تماس با آلایندههای محیطی است و شامل دو وضعیت اصلی میشود:
- برونشیت مزمن : التهاب و تولید مخاط بیشازحد در راههای هوایی.
- آمفیزم : تخریب کیسههای هوایی (آلوئولها) و کاهش سطح تبادل گاز.
COPD یک بیماری غیرقابل برگشت است اما با درمان مناسب میتوان سرعت پیشرفت آن را کاهش داد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.
🌍 همهگیرشناسی
- بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در جهان مبتلا به COPD هستند.
- چهارمین علت مرگومیر جهانی.
- در ایران، شیوع COPD در حال افزایش است، بهویژه در افراد سیگاری و کارگران صنایع آلاینده.
- عوامل خطر : سیگار، آلودگی هوا، تماس شغلی با گرد و غبار و مواد شیمیایی.
⚠️ علائم بالینی
- تنگی نفس پیشرونده (ابتدا هنگام فعالیت، سپس در حالت استراحت).
- سرفه مزمن همراه با خلط.
- خسخس سینه.
- کاهش تحمل فعالیت.
- کاهش وزن و ضعف عضلانی در مراحل پیشرفته.
- تشدیدهای مکرر (Exacerbations) با عفونتهای تنفسی.
🧪 علتهای بروز بیماری
- سیگار کشیدن (شایعترین علت)
- تماس طولانیمدت با دود ناشی از سوختهای فسیلی یا چوب.
- آلودگی هوا.
- تماس شغلی با گرد و غبار و مواد شیمیایی.
- عوامل ژنتیکی (کمبود آلفا-۱ آنتیتریپسین).
🛡️ راههای پیشگیری
- ترک سیگار و اجتناب از دود دست دوم.
- کاهش تماس با آلایندههای محیطی و شغلی.
- استفاده از ماسک در محیطهای آلوده.
- واکسیناسیون علیه آنفلوآنزا و پنوموکوک.
- پایش افراد پرخطر.
🔬 نحوه تشخیص بیماری و آزمایش های تشخیصی
|
نوع آزمایش |
کاربرد |
|
اسپیرومتری |
معیار اصلی تشخیص؛ کاهش FEV1/FVC < 70٪ |
|
عکس قفسه سینه |
بررسی تغییرات ریوی و رد سایر بیماریها |
|
CT اسکن |
بررسی آمفیزم و تغییرات ساختاری |
|
آزمایش خون |
بررسی کمبود آلفا-۱ آنتیتریپسین |
|
تستهای عملکردی |
ارزیابی شدت بیماری و ظرفیت تنفسی |
💊 درمان بیماری
- اصلاح سبک زندگی : ترک سیگار، فعالیت بدنی مناسب، تغذیه سالم.
- داروها:
- برونکودیلاتورهای کوتاهاثر (SABA, SAMA) .
- برونکودیلاتورهای طولانیاثر (LABA, LAMA) .
- کورتیکواستروئیدهای استنشاقی (ICS) در موارد شدید.
- داروهای ترکیبی LABA + ICS) یا (LABA + LAMA .
- اکسیژنتراپی : در بیماران با هیپوکسمی مزمن.
- توانبخشی ریوی : تمرینات ورزشی و آموزش تنفسی.
- جراحی : در موارد خاص (برداشتن بخشهای آسیبدیده ریه یا پیوند ریه).
⚠️ عوارض و پیشآگهی
- نارسایی تنفسی.
- افزایش خطر عفونتهای تنفسی (ذاتالریه).
- فشار خون ریوی و نارسایی قلب راست (Cor Pulmonale) .
- کاهش کیفیت زندگی و مرگومیر بالا.
- پیشآگهی : بیماری پیشرونده است اما با درمان مناسب میتوان علائم را کنترل کرد.